Çarpaz bulaşmanın əhəmiyyəti

Əgər sizə çölyak xəstəliyi və ya qeyri-çölyak qlüten həssaslığı (QÇQH) diaqnozu qoyulubsa, siz bilməlisiniz ki, yeganə effektiv müalicə, qlütensiz pəhrizdir.

Çölyak xəstəliyi olanlar üçün uzunmüddətli ağırlaşma riskini azaltmaq üçün pəhriz ciddi şəkildə yerinə yetirilməlidir. QÇQH olanlar üçün pəhrizə ciddi şəkildə riayət etmək lazım olmaya bilər.

Qlütensiz yemək, pəhrizinizi və yemək vərdişlərinizi uyğunlaşdırmaq çətin ola bilər və glutensiz qidanızın təsadüfən qlüten izləri ilə bulaşmasının qarşısını almaq da əlavə bir problemdir.

Qlütenli və qlütensiz qidanın təmasında çapraz bulaşma, müxtəlif yollarla baş verə bilər. Təəssüf ki, hətta kiçik bir qlüten qırıntısı belə, qlütenə qarşı həssas bir insanın özünü pis hiss etməsi üçün kifayətdir.

Çölyak xəstəliyiniz varsa, çarpaz bulaşmanin əhəmiyyətini, necə baş verdiyini və ondan necə qaçınacağınızı başa düşməlisiniz. Çarpaz bulaşmanin qarşısını almaq üçün bəzi əsas məsləhətləri öyrənmək üçün oxumağa davam edin.

Çarpaz bulaşma nədir?

Qlütensiz qida tərkibində qlüten olan qida və ya yemək qabları və onun hazırlanması üçün istifadə edilmiş səthlərlə təmasda olduqda, qlütenin çarpaz bulaşmasi baş verir. Çarpaz bulaşma bəzən çarpaz təmas adlanır. Çapraz təmas və ya çarpaz bulaşmanin qidanın bakteriyalarla bulaşmasi
deyil və başa düşmək vacibdir ki, bunu steril ortamla əlaqəli deyil. Qlüteni gigiyenik tədbirlərlə öldürmək olmaz. Glutenin çarpaz bulaşmasinin qarşısını almaq üçün qlüteni səthdən və ya ərazidən uzaq tutmaq lazımdır və ya bir obyekt (bu, əlləriniz ola bilər) qlütenlə təmasda olubsa, o, hərtərəfli təmizlənməlidir ki, qlüten tamamilə təmilənsin. .

Evinizdə mətbəxinizdə, restoranlarda və yeməklərin hazırlanaraq təqdim edildiyi digər yerlərdə açıq (və o qədər də açıq olmayan) çarpaz bulaşma mənbələri var. Bununla əlavə, əkin, emal və istehsal prosesləri zamanı, hətta mətbəxə gətirilməzdən əvvəl inqrediyentlər arasında çarpaz bulaşma də baş verə bilər.

Çarpaz bulaşma növləri

Baş verə biləcək çarpaz bulaşmanin üç əsas növü qidadan qidaya, avadanlıqdan qidaya və insanlardan qidaya keçiddir.
Qlütensiz və qlütenli qida elementləri ayrı saxlanmazsa, qidadan qidaya çarpaz bulaşma evdə baş verə bilər və bu, məsələn, müxtəlif taxılların və ya unların qarışa biləcəyi emal müəssisələrində və fabriklərdə də baş verir.

Avadanlıqdan qidaya çarpaz bulaşma maşınların həm qlütenli, həm də qlütensiz qidalar üçün, məsələn, ortaq toster kimi istifadə edilməsidir. Və ya doğrama taxtası və ya oxlov ola bilər.

Özümüz qlütensiz yeməklərimizi və ya qəlyanaltılarımızı hazırlamağa başlamazdan əvvəl tərkibində qlüten olan qidaların olduğu bir mühitdən gəliriksə, insandan qidaya çarpaz bulaşma əlimizdən və ya paltarımızdan ola bilər. Hətta unun istifadə edildiyi yerlərdə, məsələn, pizzacı və ya çörəkxanada bir neçə saat havada qala bilən unun incə hissəcikləri riski var.

Çarpaz bulaşma misalları

Əgər siz ciddi qlütensiz pəhrizə əməl edirsinizsə və qlüten yeyən biri ilə evi paylaşırsınızsa, çarpaz bulaşma bir çox yolla baş verə bilər. Çarpaz bulaşmanin qarşısını almaq üçün bəzi sadə tövsiyələrə əməl etməlisiniz:

• Qazan və tavaları paylaşmayın və ya istifadələr arasında yaxşıca təmizləməyin
• Tərkibində qlüten olan çörək qızardılırsa, eyni tosterdən istifadə etməyin
• Vafli bişirəni və ya qrilləri paylaşmayın, çünki onları tamamilə təmizləmək çox çətindir
• Qlütensiz yeməyinizi digər yeməkləri qızartmaq üçün istifadə edilən yağda qızartmayın
• Makaron kimi qlütenli qidaları qaynatmaq üçün istifadə edilən suyu təkrar istifadə etməyin
• Doğrama lövhələrini paylaşmayın
• Səthləri təmizləmək üçün öz parçalarınızdan istifadə edin
• Soyuducunun qapı dəstəyi kimi yapışqan aşpaz barmaqlarının toxunduğu yerlərə diqqət yetiri

Çölyak xəstəliyində qlütenlə bulaşmasının mühümlüyü

Çölyak xəstəliyi üçün çarpaz bulaşma nə qədər ciddidir? Çölyak xəstəliyi olan biri üçün “qlütenli” qəbul etmək çox xoşagəlməz ola bilər. Qlütensiz pəhrizə riayət edən bir şəxs yenidən qlüten yedikdə, təsadüfən çarpaz bulaşma səbəbindən qlütenin miqdarı az olsa belə, simptomlarla
qarşılaşa bilər. Simptomlar cüzi olsa belə, qlüten qəbulu davam edərsə, bu, nazik bağırsağın selikli qişasının cüzi də olsa, zədələnməsinə səbəb ola bilər.

Çarpaz bulaşmanin qarşısının alma yolları

Çarpaz bulaşmanın qarşısını necə almaq olar? Siz ehtiyatlı və nizam-intizamlı olmalısınız və, bir az səbrlə, bunu sınaq və səhv halı olmadan yoluna qoyarsınız.

Evdə
Əgər evinizdə tamamilə qlütensiz deyilsə, əllərinizi yuduqdan sonra yalnız qlütensiz yeməklər hazırladığınız xüsusi bir sahəyə sahib olduğunuzdan əmin olun. İdeal olardı ki, bütün yemək və sunum alətləriniz və avadanlıqlarınız yalnız qlütensiz yemək hazırlamaq üçün istifadə edilsin. Əgər siz həm qlütensiz, həm qlütenli qidalar üçün eyni tava və qazanlar istifadə edirsinizsə, onların bu istifadələr arasında tərtəmiz yuyulmasını təmin etməlisiniz.

Qida saxlarkən oxşar tədbirlərə əməl etməlisiniz. Yalnız qlütensiz qida saxlanılan anbarın olması çarpaz bulaşmanin qarşısını almağa kömək edir. Yeriniz buna imkan vermirsə, yalnız qlütensiz qidalarınız üçün istifadə etdiyiniz rəf ayırın. Bütün glutensiz qidaları yalnız onlara ayrılmış təmiz qablarda və ya çantalarda saxlamağınızdan əmin olun. Nəhayət, yeməkdən sonra təmizləyərkən və yuyarkən eyni ehtiyat tədbirlərinə əməl edin – bütün “qlütensiz” qablarınız üçün ayrıca təmizləyici alətlər və süngərlər saxlayın.

Çöldə
Ərzaq üçün alış-veriş edərkən, ən təhlükəsiz yol, “qlütensiz” kimi etiketlənmiş qida məhsulları axtarmaqdır, yəni Schär’s glutensiz məhsul çeşidi kimi, yəni 20ppm-dən az qlüten olan. Buğda, arpa və çovdar olmayan bir çox taxıl təbii olaraq qlütensizdir, lakin təsərrüfatdan süfrəyə gələnə qədər çarpaz bulaşma təhlükəsi mümkündür.

Restoranlarda fəal olun. Tərkibləri yoxlamaqdan əlavə, avadanlıq haqqında soruşun. Yeməyiniz qril üzərində bişiriləcəksə, məsələn, bu səth çörək qızartmaq üçün də istifadə olunurmu?

Səyahət edərkən mövcud qlütensiz seçimləri əvvəlcədən soruşaraq yeməklərinizi planlaşdırın. Əgər alınmırsa, günün istənilən vaxtı iş yerində, avtomobilinizdə və ya çantanızda bir neçə qlütensiz qəlyanaltı (Schär porsiyalı peçenye idealdır) saxlayın.